Yüksek enflasyon karşısında artan faiz oranları ve resesyon kaygılarının hakim olduğu ABD iktisadında, borç limiti açmazı, piyasaları sarsacak yeni bir risk ögesi olarak öne çıkıyor.
ABD’de federal hükümet dün 31,4 trilyon dolarlık borç limitine ulaşırken, ABD Hazine Bakanlığı ülkenin temerrüde düşmesini önlemek için inanılmaz önlemler uygulamaya başladı.
Bu kapsamda, Kamu Hizmeti Emekli ve Engelliler Fonu ile Posta Hizmeti Emekli Sıhhat Yardımları Fonu’na yönelik yeni yatırımlar 5 Haziran’a kadar askıya alındı.
DEMOKRATLAR BORÇ LİMİTİNİN ARTIRILMASINDA ISRARCI
ABD Hazine Bakanlığı’nın aldığı tedbirlerle kelam konusu emeklilik fonlarının mali kaynakları kullanılarak genel borç düzeyinin artmasının önüne geçilirken, federal ödemelerin yapılmaya devam edilmesi amaçlanıyor.
Aynı vakitte Bakanlığın aldığı tedbirler borç limitinin yükseltilmesi yahut askıya alınması için de Kongre’ye müddet tanıyor.
Temsilciler Meclisi’nde çoğunluğu yeni kazanan Cumhuriyetçiler, borç limiti müzakerelerinde kıymetli harcama kesintilerinden yana bir tutum sergiliyor.
Demokratlar ise borç limitinin artırılmasında ısrarcı olurken, Cumhuriyetçilerin makul harcamaları kısma tekliflerini geri çeviriyor.
Demokratlar ile Cumhuriyetçiler ortasında bir açmaz haline gelen borç limiti konusunun birkaç ay içinde piyasaları sarsmasından kaygı duyuluyor. ABD’de resesyon beklentileri güçlenirken, iki partinin borç limiti üzerindeki hesaplaşması her zamankinden daha fazla risk taşıyor.
Ekonomistler, Demokratlar ile Cumhuriyetçilerin temerrüde düşmekten kaçınmak için bir muahedeye varamaması halinde şokun dünyayı resesyona ve mali krize sürükleyebileceğine işaret ediyor.
BORÇ LİMİTİ NEDİR?
ABD’de birinci sefer 1917’de uygulanmaya başlanan borç limiti ya da borç tavanı, “ABD hükümetinin borçlarını ödemek için ödünç alabileceği para ölçüsünün üst sınırı” manasına geliyor.
Kongre, her yıl altyapıya yapılan hükümet harcamalarını, toplumsal güvenlik üzere programları ve federal çalışanlar için maaşları içeren bir bütçeyi onaylıyor.
Tüm bu harcamalar için insanlardan vergi de alan hükümet, yıllardır elde ettiği gelirden daha fazlasını harcıyor ve federal açığı artırıyor.
Hükümetin, Kongre’nin halihazırda onayladığı ödemelere devam edebilmesi için borç para alması gerekiyor. Borç limiti, ABD hükümetinin “faturalarını” ödemek için alabileceği borcu sonlandırıyor.
ABD Kongresi’nin maddeyle belirlediği limite ulaşılıncaya kadar ABD Hazinesi borçlanma yetkisine sahip bulunuyor.
Mevcut borç limiti yaklaşık 31,4 trilyon dolar düzeyinde bulunuyor.
BORÇ LİMİTİNE ULAŞIRSA NE OLUR?
Borç limitine ulaşılması halinde federal hükümet borç ölçüsünü artıramıyor. Bu nedenle yalnızca elindeki nakdi ve gelen gelirleri harcayabiliyor. Limitin artırılması için Kongre’den yasa geçirilerek müsaade alınması gerekiyor.
ABD Hazinesi ise bu süreçte hükümetin mali yükümlülüklerini yerine getirmeye devam edebilmesi maksadıyla kimi harikulâde tedbirler alabiliyor.
Bu tedbirler, çeşitli devlet hesaplarına ihraç edilen ABD Hazine tahvillerinin ölçüsünü süreksiz olarak azaltan muhasebe tekniklerini içeriyor. Bu kapsamda, emeklilik fonları üzere fonlara yeni yatırımlar askıya alınabiliyor yahut menkul değerlerin sahibine vadesinden evvel geri ödeme yapılıyor.
Borç limitinin artırılmaması halinde ise ABD Hazinesi, yeni borçlanma yapamayacağı için harcamalarını gerçekleştirememe düşüncesiyle karşı karşıya kalıyor.
ABD’nin borçlarının geri ödemesi de derde girerken, ülkenin mali yükümlülüklerini yerine getirememe durumda temerrüde düşmesi kelam konusu oluyor.
TEMERRÜDE DÜŞME RİSKİ
Halihazırda yüksek enflasyon ve resesyon kaygılarının olduğu ABD iktisadı, borç limitine ulaşmasıyla “temerrüde düşme” riskiyle karşı karşıya bulunuyor.
Ekonomistler, ülkenin temerrüde düşmesinin sonuçlarının önemli olabileceği konusunda ihtarda bulunuyor. Bu durumun finansal piyasalarda kaos yaratacağını ve ekonomiyi baltalayacağını belirten ekonomistler, ülke iktisadının önemli bir resesyona girebileceğine dikkati çekiyor.
Devlet ödemeleri ve gelirlerindeki değişkenlik nedeniyle ülkenin temerrüde düşmesi riskine dair kesin bir tarih vermenin güç olduğu aktarılırken, ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, bunun haziran ayından evvel gerçekleşmesinin pek mümkün olmadığını düşünüyor.
ABD’NİN TEMERRÜDE DÜŞMESİ GLOBAL PİYASALARI DA ETKİLER
ABD’nin temerrüde düşmesinin yalnızca ülke iktisadını değil, global piyasaları da olumsuz etkileyebileceği belirtiliyor.
Ülkenin borcunu ödeyemez duruma gelmesinin, finansal piyasalar üzerindeki tesirlerinin “korkunç” olabileceği kaydediliyor.
ABD doları, ABD hükümetinin borçlarını her vakit ödeyebileceğine olan global inanç sayesinde dünyanın rezerv para ünitesi olarak pozisyonunu sağlamlaştırıyor.
Bankalar, finans şirketleri, iş dünyası ve ülkeler, varlıklarını desteklemek ve milletlerarası süreçleri yürütmek için trilyonlarca ABD doları ve Hazine tahvili kullanıyor ve bu durum, ABD’yi global mali sistemde vazgeçilmez kılıyor.
Hem ABD doları hem de Hazine tahvilleri dünyanın en inançlı varlıkları ortasında kabul ediliyor. ABD’nin temerrüde düşmesinin, ABD doları ve Hazine tahvillerine olan inancı zedeleyebileceği ve global finansal sistemi sarsabilecek bir inanç krizini tetikleyebileceği belirtiliyor.
PİYASALARDA DALGALANMAYA NEDEN OLABİLİR
American Enterprise Institute (AEI) Kıdemli Uzmanı Desmond Lachman, AA muhabirine yaptığı açıklamada, borç limitinin “Kongre’nin hükümetin borç alabileceği ölçüye koyduğu bir sınır” olduğunu ve bu sona ulaşıldığında hükümetin bunu aşmamak için harcamaları kısmaya yahut vergileri artırmaya zorlandığını kaydetti.
Lachman, “Bu durum ABD’nin borç yükümlülüklerini fiilen temerrüde düşürme mümkünlüğünü artırdığından 2011’de olduğu üzere, ABD ve global piyasalarda değerli ölçüde dalgalanmaya neden olabilir.” dedi.
Ülkenin nitekim temerrüde düşmesi halinde ABD ve global piyasalarda bir “çöküş” yaşanabileceğine dikkati çeken Lachman, Kongre ve idarenin, geçmişte olduğu üzere borç limitini artırma konusunda bir muahedeye varmalarını beklediğini tabir etti.
Lachman, iki tarafın son ana kadar muahedeye varamayacak üzere göründüğünü belirterek, “Gelecek birkaç ay boyunca bu hususun hem yurt içinde hem de yurt dışında piyasa belirsizliğini artırması beklenen.” dedi.
BORÇ LİMİTİ DAHA EVVEL 2011’DE DOLMUŞTU
ABD’de sık sık sorun haline gelen federal borç limiti, daha evvel 2011 yılında dolmuştu.
Uluslararası derecelendirme kuruluşu Standard & Poor’s, bu gelişmenin akabinde ABD’nin notunu tarihte birinci kere en yüksek düzey olan “AAA”dan “AA+”ya düşürmüştü. Fitch Ratings ise ülkenin notunu negatif izlemeye almıştı.
Kongre, borç limitini 2 Ağustos 2011’de artırarak krizin daha fazla derinleşmeden sonlanmasını sağlamıştı. (AA)