Enflasyon hesaplaması ve lider değişiklikleri nedeniyle gündemden düşmeyen Türkiye İstatistik Kurumu’nda (TÜİK) dört daire başkanı görevden alındı.
Sozcu.com.tr’nin edindiği bilgiye nazaran, vazifeden alınanlardan biri de Demografi İstatistikleri Daire Başkanı Önder Değirmenci oldu.
Söz konusu daire, Covid-19 salgını yılları olan 2020 ve 2021’e dair ‘ölüm ve mevt nedeni istatistikleri’ni yayımlamaması nedeniyle gündeme gelmişti.
TÜİK Başkanlığı, 23 Haziran 2021 ve 23 Haziran 2022 tarihlerinde yaptığı açıklamalarda “istatistiklerin elde edildiği kurumların idari kayıtlarındaki çalışmaların devam etmesi nedeniyle vefat ve mevt nedeni istatistiklerinin yayımlanmasının ertelendiğini” belirtmişti.
TÜİK en son 24 Haziran 2020’de ‘ölüm ve mevt nedeni istatistikleri, 2019’ datalarını yayımlamıştı.
SALGIN KAYNAKLI MEVT SAYISI GİZLENİYOR MU?
Her yıl yayımlanan vefat ve vefat nedeni bilgilerinin iki yıldır yayımlanmaması, Sıhhat Bakanlığı’nın salgın kaynaklı mevt datalarını olduğundan düşük açıkladığına dair kuşkuları artırıyor.
Açıklanan nüfus dataları de bu kuşkuların artmasında rol oynuyor.
2018’de 901 bin 384, 2019’da 830 bin 965 olan Türkiye’de yerli nüfus artışı, pandemi yılı olan 2020’de 657 bine, 2021’de 607 bine gerilemişti.
2018’de binde 11,3, 2019’da yüzde 10,3’e yerli nüfus artış suratı, 2020’de binde 8,1’e, 2021’de ise binde 7,4’e gerilemişti.
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Pandemi Çalışma Kümesi üyesi Güçlü Yaman’ın belediyelerin vefat bilgilerinden yaptığı hesaplamaya nazaran, geçmiş yıllar ortalamasına kıyasla Türkiye’de 2020 yılında 11 Mart-31 Aralık periyodunda 110 bin fazladan vefat oldu fakat Sıhhat Bakanlığı’nın resmi Covid19 kaynaklı vefat sayısı 20 bin 881 olarak açıklanmıştı.
Yaman, fazladan ölümlerin salgın ve salgına bağlı nedenlerden kaynaklı vefatlar olduğunu düşündüğünü lakin resmi datalar yayımlanmadığı için kesin sayıların bilinemediğini lisana getirmişti.
KURUMLAR CÜRMÜ BİRBİRİNE ATTI
TÜİK, mevt ve mevt nedeni istatistiklerini yayımlamamış ve yaptığı açıklamada “idari kayıtlardan üretilmekte olan istatistiklere ait çalışmaların şimdi tamamlanamamış olması sebebiyle ileri bir tarihe ertelenmiştir” demişti.
2021 yılı Aralık ayında TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda bakanlığının bütçe görüşmeleri sırasında TÜİK’in neden vefat datalarını paylaşmadığı sorulan Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, “O TÜİK’in sorunu” savunmasını yapmıştı.
Covid-19 geçirenlerde hastalığın bıraktığı hasarlardan ötürü, gelecek üç yıl boyunca mevcut ölümlerin 3-4 katı kadar kayıp beklendiğini belirten Koca, “TÜİK açıkladığında en az iki hatta üç kat olduğunu göreceğiz. Covid-19’un yıkıcı tesiri kolay değildi, çok büyüktü” ifadesini kullanmıştı.
DÖRT DAİRE BAŞKANI DEĞİŞTİ
Sozcu.com.tr’ye konuşan kaynakların aktardığı bilgiye nazaran, üç hafta evvel kurum içinde duyurulan misyon değişiklikleri şöyle sıralandı;
1- Memleketler arası Ticaret İstatistikleri Daire Başkanı Tülay Korkmaz görevden alındı ve “TÜİK uzmanı” takımına atandı.
2- Ulusal Hesaplar Daire Başkanı Cihat Erçe İşbaşar misyondan alındı ve Memleketler arası Ticaret İstatistikleri Daire Başkanı olarak atandı.
3- Veri Toplama Daire Lideri Ahmet Sarı misyondan alındı ve Ulusal Hesaplar Daire Başkanı olarak atandı.
4- Demografi İstatistikleri Daire Lideri Önder Değirmenci misyondan alındı ve Veri Toplama Daire başkanı olarak atandı.
5- Demografi İstatistikleri Daire Lideri koltuğuna ise Metin Aytaç oturdu. Aytaç daha evvel bu dairede Nüfus ve Göç İstatistikleri Grup Başkanı olarak görev yapıyordu.
Bloomberg’den Beril Akman’ın bugün yayımlanan haberinde, Ulusal Hesaplar Daire Başkanı Cihat Erçe İşbaşar’ın, üçüncü çeyrek büyüme oranının piyasa beklentilerinin altında açıklanmasının çabucak akabinde misyondan alındığına dikkat çekilmişti.
ENFLASYONU HESAPLAYAN DAİREDE YAPRAK DÖKÜMÜ
Uzun yıllardır Fiyat İstatistikleri Daire Başkanı olarak görev yapan Cem Baş, “sağlık sorunlarını” münasebet göstererek 2022 yılı Mayıs ayında istifa etmişti.
Konuya yakın kaynaklar, TÜİK’te enflasyon hesaplamasını yapan yönetici ve teknik takımın büyük oranda değiştiğini, kurumun hafızasının büyük oranda silindiğini öne sürüyor.
TÜİK’te tüketici fiyatlar endeksini hesaplayan ünitenin başındaki isim olan Mustafa Teke de mayıs ayı enflasyon bilgilerinin açıklanmasının çabucak öncesinde istifa etmişti.
Baş’ın yerine atanan Furkan Metin’in koltuğa oturmasının çabucak akabinde TÜİK’in husus sepeti ve ortalama unsur fiyatlarının yayınını durdurması, enflasyon hesaplamasıyla ilgili soru işaretlerini artırmıştı.
TÜİK, 2022 yıl sonu enflasyonu yüzde 64,24 açıklarken, İTO İstanbul enflasyonunu yüzde 92,97, Enflasyon Araştırma Kümesi (ENAG) Türkiye enflasyonunu yüzde 137,55 açıklamıştı.
3 YILDA 5 LİDER GÖRDÜ
TÜİK Başkanlığı koltuğunda 18 Nisan 2019 ile 22 Mayıs 2020 tarihleri ortasında Yinal Yağan, 22 Mayıs 2020 ile 15 Şubat 2021 tarihleri ortasında, Muhammed Cahit Sevimli, 15 Şubat 2021 ile 2 Mart 2021 tarihleri ortasında Ahmet Kürşad Dosdoğru, 2 Mart 2021 ile 29 Ocak 2022 tarihleri ortasında Sait Erdal Dinçer vazife almıştı.
29 Ocak 2022 tarihinden bu yana kurumun başında, kurum dışından atanan Erhan Çetinkaya bulunuyor.