TBMM Genel Konseyinde, “dezenformasyonla uğraş düzenlemesi” olarak bilinen Basın Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin birinci kısmının üzerindeki görüşmeler tamamlandı.
Teklifin birinci kısmında yer alan hususları üzerinde kelam alan muhalefet milletvekilleri, düzenlemelere yönelik tenkitlerde bulundu. UYGUN Parti İstanbul Milletvekili Ümit Beyaz, gazetecilerin basın kartı iptal şartlarının Basın İlan Kurumunun keyfiliğine terk edildiğini savundu. Kanun teklifinin 29’uncu hususunun belgisiz, muğlak ve yoruma açık bir cürüm tarifi getirdiğini ileri süren Beyaz, bu hususla “halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma” cürmünü işleyen gazetecinin hangi cürmü işlediğini bile anlamadan kurul keyfiyetiyle basın kartını kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya bırakıldığını söyledi.
PROTESTO NEDENİYLE 29. HUSUS GÖRÜŞÜLEMEDİ
Teklifin görüşüldüğü sırada TBMM’de gerginlik yaşandı. Teklifin reaksiyon çeken ve muhalefetin “sansür yasası” olarak isimlendirdiği 29. unsura gelindiğinde muhalefet sıraları pankart açıp dakikalarca alkışlı protesto yaptı. TBMM Başkanvekili Haydar Akar, TBMM İçtüzüğü’nün 68. unsuru gereği Genel Heyeti kapattı. Görüşmeler bugün devam edecek.
TARTIŞMALI UNSURUN DETAYLARI
Peki, muhalefetin “sansür yasası” dediği ve gazetecilere 3 yıla kadar mahpus cezası getireceği sebebiyle eleştirilen 29. unsur aslında ne diyor? Bu husus içeriğinde tam olarak neler anlatılıyor?
Türk Ceza Kanunu’nun 217. hususuna ek yapan kelam konusu 29. unsurda, “(1) Sadece halk ortasında tasa, endişe yahut panik yaratma saikiyle ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu nizamı ve genel sıhhati ile ilgili gerçeğe ters bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli formda alenen yayan kimse, bir yıldan üç yıla kadar mahpus cezasıyla cezalandırılır. (2) Failin, cürmü gerçek kimliğini gizlemek suretiyle yahut bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, üstteki fıkraya nazaran verilen ceza yarı oranında artırılır.” deniliyor.
TÜRKİYE BAROLAR BİRLİĞİ: ÖZGÜRLÜKLER ÖNÜNDE PÜRÜZ YARATACAK
Kanun teklifinin birtakım hususları ve bilhassa 29. unsuru, hem kimi siyasalların hem kimi hukukçuların hem de basın mensuplarının yansısını çekti. Bahisle ilgili Türkiye Barolar Birliği tarafından yapılan açıklamada, basın özgürlüğünün kısıtlanacağını öne sürülerek şunlar tabir edildi: “Bilgi Teknolojileri ve İrtibat Kurumu Lideri’nin re’sen içerik çıkarma/erişimin engellenmesi kararı verebildiği alanın genişletilmesinin ve bilhassa Türk Ceza Kanunu’na 217/A unsuru ile “halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma” isimli yeni bir hata tipi eklenmesinin hak ve özgürlükler önünde pürüz yaratacağını şimdiden öngörebiliyoruz. Bu haliyle kamuoyuna dezenformasyonla gayret etiketi altında sunulan Teklif’in söz özgürlüğü hakkının engellenmesine yönelik yeni bir araç olarak kullanılabileceğinin farkındayız. Türkiye’nin, eleştirel her türlü niyetin bastırıldığı ve yasaklarla anılan bir ülke olmaması için, hak ve özgürlük alanlarını daraltan değil koruyan tüzel düzenlemelere gereksinim duyulduğunu bir kere daha hatırlatıyoruz.”
SUÇ TEŞKİL EDEN 5 ŞART
Yeni kanunla birlikte “halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma” cürmü tanımlanıyor. Kabahatin oluşması için şu 5 koşul aranacak:
- Yayılan haber gerçek değilse
- Ülkenin güvenliği ve kamu sıhhatini ilgilendiriyorsa
- Halk ortasında kaygı, panik ve kaygı oluşturma kastı varsa
- Kamu barışını bozmaya yönelik ise
- Aleni ise (yani ilgisi olmayan şahıslara ulaşabilecekse) bu bireylere 1 yıldan 3 yıla kadar mahpus cezası verilebilecek.
Yasa ile Türkiye’de haber üreten ve yayın yapan internet medyası, toplumsal ağ şirketleri, halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayan kuruluşlar ve şahıslar faaliyetlerinden sorumlu tutulacak.