Benim üzere ‘yazcı’lar için kışın geç geldiği, ilkbaharınsa erkenden kucakladığı şanslı kentler var… Muğla bunlardan biri. Ekimde denizin en hoş demlerini yaşatan kente, kasım sonunda giderken niyetim tahminen şanslıysam biraz yüzerim idi. Yüzemedim, bulutlu ve rüzgârlı bir hafta sonuna denk geldiğimiz için lakin Akyaka’nın değişik bir mikroklima özelliğiyle tanıştım: Küçük bahar!
Yazın yolu Akyaka’dan geçenler Akyaka Orman Kampı’nı bilir. Kıyıyla sarmaş dolaş deniz şahane koylar oluşturur, ekseriyetle de kalabalıktır. Denizinin hoşluğu malumdur; pekala yolunuz oraya düşmüşken kamp alanının etrafından doruğa tırmanarak ormanın içinden Akyaka merkezine, Azmak kenarına yürüdünüz mü hiç? Çitlembikten yabani zeytine, serviden harnupa çeşit çeşit ağacın süslediği kampın etrafında oluşturulan parkur, artık işaretli bir yol ve yürüyüşçülerini bekliyor. Şanslıyım ki Hürriyet Seyahat gezginlerinden ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’na (UNDP) ‘sürdürülebilir turizm’ konusunda danışmanlık veren Ferdi Akarsu ile bir arada yürüyoruz. Uzman biyolog olmasının yanı sıra çeşitli STK’larla işbirliği yaparak tabiatla barışık, sürdürülebilir ve yeşil turizm planlamaları ve uygulamaları için fikir üretiyor. Akyaka’daki bu yürüyüş rotasını da onun verdiği bilgilerle işaretleyip rotayı yürüyecek turistler için rota niteliklendirmesi yapıyorlar.
Örneğin bir noktada durup başımızı kaldırdığımızda servinin yangınlara karşı duvar misyonu gören, yanlara gerçek genişleyen kollarıyla farklı bir versiyonunu görüyoruz. Ya da Ferdi birden durup “Şimdi kenardaki çalıya bir bakın, biliyor musunuz ne? Bunu markette bir ton para verip alıyorsunuz fakat bakın burada yetişiyor, sakın koparmayın” diyor… Bakıyoruz çalıya uzun uzun, halbuki ‘Evinin Şefi’ olarak mutfağımdan hiç eksik olmayan kapariymiş. Tanıyamıyorum dikenli çalısını. Ferdi “Üzülme” diyor. “Dalları keçiboynuzu dolu ağaca bakıp ‘Aa taze fasulye ağacı’ diyen gördüm!” Ne kadar kopulmuş tabiattan… Çoluk çocuk, her yaştan ‘kente sıkışmışların’ o ağaçlara dokunması, tanıması kaide.
Aynı ilkbahar gibi
Orman Kampı’ndan uzaklaştıkça yoldaki arnavutkaldırımı da yerini kızıl patikaya bırakıyor. Güneş güya bir yalancı bahar üzere parıldarken ağaçların tabanında çokça papatya ve siklamenler açmış, e birebir bahar üzere… İşte yazının başında size bahsettiğim ‘küçük bahar’ bu. Bölge halkı vermiş bu ismi. “Daha geçen hafta ortalık sapsarı yapraktı ancak bir anda çimenler yeşerip papatyalar açtı. Bu bölgenin sonbaharında kısa bir bahar yaşanır burada, 2-3 hafta sürer ve ismi da yalancı değil, ‘küçük bahar’dır” diye anlattı Ferdi.
Küçük de olsa bahar bahardır deyip tadını çıkara çıkara yürürken meşhur Akyaka konutlarının olduğu bölgeye varıyor parkurumuz. Bu yol yalnızca doğayı değil, bölgenin kültürünü de kapsasın istemişler. Bu nedenle rota Azmak’a yanlışsız devam ediyor ve harika sokaklara çıkıyor. Konutların her biri tıpkı mimari özellikte, taş ve ağaç birlikte kullanılarak yapılmış.
Çakırhan Evi’nde Nail Çakırhan ve Halet Çambel’in aldıkları ödüllerden yazılarına çok sayıda ferdî eşya sergileniyor.
Bu meskenlerin birincisini ünlü gazeteci, şair ve mimari eğitimi almadan dünyanın en büyük mimarlık mükafatı olan Ağa Han’ı kazanmış Nail Çakırhan tarafından yapılmış. Konutun dokuyla bu türlü uyumlu olması, klasiği yansıtması sebebiyle de belediye bir karar almış. Bütün kasabanın konutları bu formda yapılıyor. Bahçelerin hepsi, limon, portakal, mandalina ağaçlarıyla dolu. Konsolos çiçeği denen begonviller her konutta standart.
Geleneksel ahşap oymalar
Nail Çakırhan ve Türkiye’nin birinci bayan arkeoloğu olan Halet Çambel’in meskeni bir müze. Ziyaret için muhakkak bir gün ve saati yok. Gitmeden evvel telefonla ulaşıp ziyaret etmek istediğinizi bildirirseniz açıyorlar. 2 dönümlük arazi üzerine yapılan meskenin harika bir bahçesi var. Ahşap oyma tavanlar, kapılar, duvar süslemeleri Muğla’nın karakteristik el işleri. İki yatak odası ve bir ortak ömür odası var; klâsik köy konutlarındaki üzere tuvaletler konutun dışında. Geniş bir terasa açılan odalar küçük ve fonksiyonel tutulmuş. Çalışma meskeninde konut sahiplerinin ömürlerine dair gazete, kitap, mükafatlar, fotoğraflar sergileniyor. Yürüyüşünüzü bu özel müzeyi gezerek zenginleştirin kesinlikle.
Azmak kenarındaki işletmelerin beslediği yabani kaz ve ördekler evcilleşmiş gibi
Yol sizi meşhur Bayan Azmak’ı ya da yöresel söylenişiyle Azmak’a çıkaracak. Etrafındaki restoranların tümü neredeyse açık. Açık havada oturulabiliyor. Geceleri şömine yakılıyor, odun çıtırtıları ortasında, süratli hızlı akan suyun sesini ve beslenmeye gelen kazları, ördekleri dinleyerek tüm geceyi burada geçirebilirsiniz.
Tıpkı bir yaz gecesi üzere açık gökyüzünde elle tutulacakmış üzere yakın yıldızlara bakıp gecenin kokularını içime çekiyorum… ‘Küçük bahar’ denilen bu mucizevi doğal döngüye denk geldiğim için teşekkür edip bir sefer daha görebilmek için kayan yıldıza bakarak dilek tutuyorum…
Gelecek sürdürülebilir turizmde
Kültür ve turizm Bakanlığı, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ve Anadolu Efes’in iştirakinde yürütülen Gelecek Turizmde Programı, 15’inci yılında odağını Muğla’ya çevirmiş. Türkiye’nin birinci sürdürülebilir turizm programı olan Gelecek Turizmde, 2 yıl içinde Akyaka, Köyceğiz ve Taşlıca’da 3 yeni alternatif turizm rotası oluşturup 500 şahsa de eğitim vermeyi hedefliyor. Program kapsamında ayrıyeten, bayan girişimcilere hibe, mentorluk ve bağlantı takviyesi sağlanacak. Proje grubu çok çalışkan ve deneyimli; şimdiye kadar 19 proje ile 200 bin kişinin hayatına dokunmuşlar. Köyceğiz’de daha evvel başladıkları Aromatik Bitkiler Meskeni projesini de yerinde gördük, siz de Köyceğiz merkezinden geçip gitmeyin, belediyenin eski bir konağı restore ettirip bayan çalışanlar istihdam ederek açtığı merkezi bir görün. Ürettikleri doğal yağlar, aromatik bitki karışımları eşsiz. Bunlardan sabun da üretiyorlar. Burada eğitim alan 10 bayan teşebbüsçü atölyesini kurarak satış yapmaya başlamış bile…
9 Sıcak Orman Noktası’ndan
1999 yılında Dünya Doğayı Müdafaa Vakfı (WWF) tarafından tüm Avrupa’daki ormanlar kıymetlendirilerek Avrupa’da ulusal korunan alanlar sistemi içinde olmayan, varlıklı biyolojik çeşitliliğe sahip ve acil olarak korunması gereken ormanlık alanlar belirlenmiş ve bunlara bir isim verilmiş: Avrupa’nın 100 Orman Sıcak Noktası. Türkiye’nin 9 ormanı bu statüde. 2 tanesi de Muğla’da. Fethiye ve Datça yarımadaları…
Geçen yıllardaki yangınlarda çok ziyan gören doğal Akdeniz çamları ortasından geçiyor yürüyüş yolumuz. Geniş gövdeli, aralıklı uzun çamların altında kazılmış üzere duran topraklar var yer yer. Bunlar ne diye soruyor Ferdi Akarsu, tekrar kimse bilmiyor… Yabandomuzları, çiriş üzere, zambak üzere yumrulu bitkilerin köklerini ararken burnuyla toprağı sürüyormuş. Bu sırada ağaçlar ortasında zıplayan sincapları ve sesinden tanıdığı Anadolu sıvacısı kuşunu gösteriyor art geriye. Orman içinde çok özel cinsler ormanla bir arada yaşıyor, gereğince sessiz yürürseniz hayvanlar kendini göstermekten çekinmiyor. Kalabalık bir küme olduğumuz için Anadolu sıvacısını gördük fakat fotoğraflayamadık. Dünyanın birçok bölgesinden onu görmek için gelen turistler olduğunu duyunca seviniyoruz; çekemedik ancak en azından gördük diye. Azmak ve liman etrafında akarsu ekosistemine ilişkin sakarmeke, sutavuğu ve küçük akbalıkçıl görülebiliyor. Ormanda kızılçam, sandal, kermes meşesi, keçiboynuzu, ahlat, tespih ağacı, çitlembik üzere ağaç çeşitlerini görmek mümkün. Bilhassa ilkbahar mevsiminde çok sayıda orkide yetişen alanda göreceğiniz sarı böcek orkidesi, en hoş soğanlı bitkiler ortasında.
Yoğurtlu kızartma ne kadar hoş olabilir?
Akyaka’ya gittiğinizde kesinlikle bir Orman Kampı kahvaltısı yapın. 2 kişilik serpme kahvaltı 255 lira, ancak yediğinize asla pişman olmayacağınız kusursuz yoğurtlu kızartmalar mı, otlu gözlemeler mi, ekşi mayalı ekmekleri mi hangisi daha hoş, inanın sıralayamam. Kampta bu mevsimde taş konutlarda konaklayabiliyorsunuz, rezervasyon ve fiyat bilgisi için (0551) 448 70 34 numaralı telefonu arayabilirsiniz. Akşamları yemek servisleri de varmış. Azmak kenarında yemek isterseniz Kordon Restoran’ın mezeleri kusursuz. Deniz eserleri çok hoş lakin bence bölgenin sebzelerinin tazeliği nedeniyle kızartma ve salatanın yeri tekrar başka. Halil’in Yeri, Balıkçı Mustafa’nın Yeri üzere işletmeleri de deneyebilirsiniz.
Sorumlu turist olmak sıkıntı değil
Sorumlu turistler olarak doğal ve tarihi hoşlukların tıpkı kalması, attığımız küçük bir adımın sürdürülebilir bir
dünya için büyük tesirleri olduğunun farkındayız. İçinde bulunduğumuz bu hoşlukların daha fazla kişi tarafından
fark edilmesini ve korunmasını sağlamamız mümkün. Pekala, sorumlu turist ne yapar? Doğayı korur. Kültürel varlıklara, insanlara ve geleneklere saygılıdır. Muhtaçlığını mahallî eser ve hizmetlerden karşılar.