Türkiye’de ilk kez Manisa fayı üzerinde denendi

Manisa Fayı, doğuda kırsal Gürle Mahallesi’nden başlayarak, vilayet merkezinden geçip Turgutlu ilçesine kadar uzanıyor. Spil Dağı ile Manisa Ovası’nın sonunu oluşturan bu fay, 45 kilometre uzunluğunda yer alıyor. 1500 civarında yapı stoku, direkt Manisa Fay çizgisi üzerinde yer alırken; 7 büyüklüğünde zelzele üretebiliyor.

DEÜ Bilimsel Araştırma Projesi kapsamında desteklenen çalışma ile Manisa Fayı’nda inceleme yapıldı.

Proje yürütücüsü DEÜ’den Öğretim Üyesi Dr. Mustafa Softa, Ankara Üniversitesi’nden Doç. Dr. Eren Şahiner, DEÜ DAUM Müdürü ve Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Sözbilir, Kansas State Üniversitesi’nden Prof. Dr. Joel Spencer, DEÜ Doç. Dr. Mehmet Utku ve DEÜ teknik eleman Fatih Büyüktopçu, araştırma gerçekleştirdi.

İncelemede, fay üzerinde milattan sonra 17, 926, 1595 ve 1845 yıllarındaki zelzelelere ilişkin izler saptandı. Çalışma sonuçları, TÜBİTAK-Türkiye Yer Bilimleri Mecmuası’nda kamuoyu ile paylaşıldı.

‘MANİSA FAYI ÜZERİNDE BİRİNCİ KERE DENENMİŞ OLDU’

Konuya ait bilgi veren Prof. Dr. Hasan Sözbilir, “Türkiye’de birinci sefer fay düzlemi optik uyarımlı lüminesans (OSL) yolu ile örneklenerek, Manisa Fayı’nın, eski sarsıntı izleri tarihlendirildi. Bu prosedür eski sarsıntı izlerinin belirlenmesine dayanan, paleosismolojik (eski zelzele izlerinin araştırılması) çalışmalarda bir ihtilal olarak kıymetlendirilebilir. Fay düzleminin sarsıntı sırasındaki günlenme vaktinin bulunması aslına dayanan bu yol, Manisa Fayı üzerinde birinci defa denenmiş oldu” dedi.

‘BULUNAN BİLGİLER TARİHİ ZELZELELER İLE KARŞILAŞTIRILIR’

Söz konusu tekniğe ait Prof. Dr. Sözbilir, “Bu formülde fay düzlemi üzerinde kayma uzanımına paralel ve fay düzlemine dik olacak formda portatif makine ile 20 santimetreye varan karotlar alınır. Bu karotlar özel donanımlı laboratuvarlarda birtakım fizikî ve kimyasal süreçlere doğal tutularak tahlile hazırlanır. Hazırlanan örnekler, pellet haline getirilir. Ve OSL laboratuvarlarında örnek içindeki kuvars/kalsit üzere minerallerin günlenme yaşı- fay düzleminin güneşi gördüğü vakti tarihlenmeye çalışılır. Bulunan datalar tarihî zelzeleler ile karşılaştırılır. Böylelikle incelenen fayın hangi sarsıntılardan sorumlu olduğu, fayın sarsıntı tekrarlama dönemi ve fayın kaynaklık ettiği son zelzele bulunabilir. Böylelikle fayın yakın gelecekte kırılıp kırılmayacağı konusunda iddiada bulunulabilir.”

‘FAY 178 YILDAN BERİ GERİLİM BİRİKTİRİYOR’

Çalışma sonuçlarını paylaşan Prof. Dr. Hasan Sözbilir, “Çalışmaya nazaran; tarihi devirde Batı Anadolu’daki en büyük sarsıntılardan biri olarak kabul edilen milattan sonra 17 sarsıntısının, Manisa Fayı’ndan kaynaklandığı anlaşıldı. Manisa ve etrafında önemli yıkımlara neden olan son sarsıntının ise 1845 yılında Manisa Fayı üzerinde gerçekleştiği ortaya çıktı. Bu da fayın, 178 yıldan beri gerilim biriktirdiği manasına geliyor. Bu sonuca nazaran; Manisa Fayı’nın tekrar kırılması için belli bir vakit gerekecek. Bu vakit dilimi içinde Manisa vilayet merkezinin sarsıntıya hazırlanabileceği değerlendirilmektedir” diye konuştu.