Boğaziçi Üniversitesi Etraf Bilimleri Enstitüsü Dr. Öğretim Üyesi Berat Haznedaroğlu, “Fransız Alpleri’nde karın renginin kırmızıya dönmesi, kar yosunu da denilen alg tiplerinin renk değiştirmesinden kaynaklanıyor.” dedi.
Boğaziçi Üniversitesi Etraf Bilimleri Enstitüsü Dr. Öğretim Üyesi ve İstanbul Mikroyosun Biyoteknolojileri AR-GE Ünitesi Yöneticisi Berat Haznedaroğlu, Fransız Alpleri’ndeki kar katmanının renginin kırmızıya dönmesinin “kar yosunu” da denilen alg cinslerinin renk değiştirmesinden kaynaklandığını belirterek, iklim değişikliğinin kar yosunlarının sayılarının artmasına ve bu çeşit olayların giderek daha geniş bir alanda görülmesine neden olabileceğini söyledi.
Fransız Alpleri’nin yüksek bölümlerinde karın renginin kırmızıya döndüğünün gözlemlenmesiyle ilgili Dr. Berat Haznedaroğlu, bu durumun “kar yosunu” da denilen ve başlıcaları literatürde “chlamydomonas ve chloromonas” olarak geçen alg cinslerinden kaynaklandığını lisana getirdi.
Algler üzerindeki çalışmalarını 12 yıldır sürdüren Haznedaroğlu, kar yosunlarının kutup bölgeleri ve Alp Dağları dışında, Türkiye’de Aladağlar üzere yüksek ve karla kaplı bölgelerde de görüldüğünü belirtti.
Bu yosunların doğal halleriyle yeşil renkte olduğunu lakin kendilerini ağır ışıktan korumak için vakit zaman renklerinin kırmızıya döndüğünü anlatan Haznedaroğlu, “Renk değiştirmeler, yosunların yaşamsal döngülerinin bir modülü. İklim değişikliği olmadan evvel de bu renk değişimleri gözleniyordu lakin artan sıcaklıklar ve hava olaylarında gözlemlenen değişikliklere bağlı olarak kar yosunlarının sayısı arttı ve kırmızılık daha geniş alanlarda görülmeye başladı.” diye konuştu.
“Algleri besleyen unsurlar, iklim değişikliyle yayılıyor”
Karların ışığı yansıtma özelliğinden ötürü güneş ışığına ağır formda maruz kalan kar yosunlarının antioksidan pigmentler sentezleyerek kendilerini muhafazaya çalıştığını belirten Haznedaroğlu, global iklim değişikliğinin tesiriyle kelam konusu alg çeşitlerinin olağandan fazla çoğaldığını vurguladı.
Haznedaroğlu, şöyle devam etti:
“Bunlar olağanda fotosentez yapan canlılar. Fotosentez için ışık ve sıcaklığa, bir de öteki bitkilerde olduğu üzere gübreye, tuz, azot ve fosfor üzere besin kaynaklarına gereksinimleri var. İklim değişikliğinden dolayı meydana gelen sıcaklık artışı bu şartları etkiliyor. İklim değişikliği rüzgar ve yağış modellerini değiştiriyor, bu nedenle olağanda yüksek dağlarda sonlu ölçülerde bulunan besleyici hususlar bu bölgelere taşınabiliyor yani sıcaklığın birazcık artmasıyla birlikte optimal şartlar bir ortaya gelmeye başlıyor. Global iklim hareketleri değişmeye başladıkça rüzgarlar ve yağış üzere iklim hareketleri, dağlık bölgelere besleyici elementleri taşıyabiliyor. Bu besleyiciler olağanda ulaşamadıkları bölgelere ulaşmış olabiliyor ve kar yosunlarının sayısı da artıyor.”
Ortalama sıcaklığın artmasının kimi canlıların vefatına, kimilerinin ise daha fazla çoğalmasına neden olduğunu ve bunun da besin zincirinde her cins birbirine bağlı olduğu için tabiattaki bütün canlılarda dengeyi bozduğunu tabir eden Haznedaroğlu, “Bu, bazen uygun istikamette olabiliyor, birtakım canlılar daha fazla besin buluyor. Kimileri ise aç kalıyor, örneğin kutup ayıları negatif etkileniyor.” dedi.
“Kar yosunlarının artması buzullardaki erimeyi hızlandırıyor”
Artan kar yosunlarının, buzulların erimesini hızlandırdığına dikkati çeken Haznedaroğlu, bu yosunlarla iklim değişikliği ortasında iki taraflı bir ilgi bulunduğunu söyledi.
Haznederoğlu, “Biliyorsunuz, beyaz ışık, güneş ışığını yansıtır. Farklı renkler oluşmaya başladıkça kar yüzeyinden geri yansıyan ışık ölçüsü azalıyor. Daha fazla ışık absorbe edildiği için erime oluşuyor. Bu nedenle burada bulunan buzulların erimesi, bu yosun sebebiyle biraz daha hızlanıyor.” değerlendirmesinde bulundu.
Geçen yıl Marmara Denizi’nde görülen müsilaj sorununun de iklim değişikliğiyle ilişkisinin olduğuna işaret eden Haznedaroğlu, müsilaja yol açan yosun çeşidinin daha evvel de Marmara Denizi’nde bulunduğunu fakat artan kirlilikle bu yosun çeşidi için besleyici hususların müsilajı artırdığını kaydetti.
Haznedaroğlu, iklim değişikliğine bağlı olarak denizlerde daha az dalga meydana gelmesi ile de olağanda tabana çöken müsilajın dağılmayarak deniz yüzeyinde kaldığını kelamlarına ekledi.